خدمات حقوقی مهریه و دعاوی مربوط به آن
مهریه یکی از مهم‌ترین حقوق مالی زن در عقد نکاح است که در صورت مطالبه، باید از سوی شوهر پرداخت شود. متأسفانه در بسیاری از موارد، زنان با مشکلاتی در مطالبه مهریه خود روبه‌رو می‌شوند یا به دلایل فرهنگی و حقوقی، از دریافت آن صرف‌نظر می‌کنند. در این صفحه، به بررسی جامع حقوقی مهریه، انواع دعاوی مرتبط، مراحل مطالبه، روش‌های اجرای حکم و خدمات موسسه حقوقی ما در این زمینه پرداخته‌ایم.
مهریه چه زمانی قابل مطالبه است؟
مطابق قانون مدنی ایران، مهریه مالی است که در زمان عقد نکاح از طرف مرد به زن تعلق می‌گیرد و زن هر زمان که بخواهد، می‌تواند آن را مطالبه کند. مهریه ممکن است نقدی، غیرنقدی، سکه، مال منقول یا غیرمنقول باشد.
انواع مهریه از نظر قانونی
مهریه عندالمطالبه
در این نوع مهریه، زن هر زمان که بخواهد می‌تواند مهریه را مطالبه کند و مرد موظف به پرداخت کامل آن است، مگر اینکه ثابت کند توانایی مالی ندارد.
مهریه عند الاستطاعة
در این حالت، پرداخت مهریه منوط به داشتن استطاعت مالی مرد است. زن برای دریافت مهریه باید در دادگاه اثبات کند که مرد استطاعت مالی دارد.
مهریه نقدی و سکه‌ای
شایع‌ترین نوع مهریه در ایران، تعیین سکه طلا یا مبلغ نقدی است که ارزش آن ممکن است با مرور زمان افزایش پیدا کند.
مهریه غیرنقدی
گاهی مهریه شامل ملک، زمین، یا حتی تعهد به انجام کاری خاص است که در عقدنامه ثبت می‌شود.
تفاوت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه
مهریه عندالمطالبه در لحظه عقد به زن تعلق می‌گیرد و بدون نیاز به اثبات توانایی مالی مرد، قابل مطالبه است. اما در مهریه عندالاستطاعه، زن موظف است ابتدا توانایی مالی مرد را برای پرداخت مهریه در دادگاه اثبات کند. این تفاوت در عمل باعث می‌شود زنان با مهریه عندالمطالبه سریع‌تر به حقوق خود برسند.
قانون جدید مهریه
در سال‌های اخیر، با افزایش تعداد پرونده‌های مهریه، قوه قضاییه اقدام به محدودسازی سقف سکه‌های قابل اجرا کرده است. بر اساس بخشنامه‌های جدید، فقط تا ۱۱۰ سکه طلا بدون نیاز به اثبات توان مالی مرد اجرا می‌شود و برای سکه‌های بیشتر، زن باید توانایی مالی مرد را ثابت کند.
این قانون با هدف جلوگیری از سوءاستفاده و کاهش زندانیان مهریه وضع شده و در حال حاضر مبنای رسیدگی بسیاری از دادگاه‌هاست.
نحوه مطالبه مهریه
زن می‌تواند برای دریافت مهریه از دو مسیر اقدام کند:
۱. اجرای ثبت
اگر مهریه در عقدنامه رسمی ثبت شده باشد، زن می‌تواند بدون نیاز به دادگاه و از طریق اداره ثبت، درخواست صدور اجرائیه برای مهریه کند.
۲. دادگاه خانواده
در صورت عدم ثبت رسمی یا نیاز به اقدامات قضایی بیشتر، زن باید دادخواست مطالبه مهریه را در دادگاه خانواده ثبت کند. در این مسیر، امکان توقیف اموال مرد، صدور حکم جلب، و حتی زندانی کردن او وجود دارد.
مدارک لازم:
- عقدنامه یا کپی برابر اصل آن
- شناسنامه و کارت ملی
- فرم دادخواست رسمی
تقسیط مهریه چیست و چگونه درخواست کنیم؟
اگر مرد توانایی پرداخت کامل مهریه را نداشته باشد، می‌تواند به دادگاه دادخواست اعسار بدهد. در صورت پذیرش اعسار، دادگاه مهریه را به صورت اقساطی تعیین می‌کند.
مراحل:
- ثبت دادخواست اعسار همزمان با مطالبه مهریه
- ارائه مدارک عدم توانایی مالی (پرینت حساب بانکی، فیش حقوقی، استشهادیه محلی)
- بررسی و صدور رای توسط قاضی
اعسار از پرداخت مهریه چگونه اثبات می‌شود؟
مردی که ادعای ناتوانی در پرداخت مهریه دارد باید با ارائه مدارکی مانند:
- عدم مالکیت خانه، خودرو یا اموال دیگر
- فیش حقوقی یا گواهی بیکاری
- شهادت شهود (استشهادیه محلی) ثابت کند که توانایی پرداخت ندارد. دادگاه پس از بررسی مدارک، در صورت پذیرش، حکم به تقسیط مهریه می‌دهد.
آیا زندانی شدن برای مهریه قانونی است؟
بله. اگر مرد از پرداخت مهریه خودداری کند و دادگاه اعسار او را نپذیرد، زن می‌تواند تقاضای جلب و حبس او را بدهد. طبق ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، در صورتی که مرد توانایی پرداخت داشته باشد و نپردازد، امکان زندان وجود دارد.
جمع‌بندی
مهریه، مسئله‌ای جدی و تاثیرگذار در روابط خانوادگی است. چه در مرحله تعیین، چه در مرحله مطالبه و اجرا، آگاهی از قوانین و مراحل حقوقی آن می‌تواند از بروز مشکلات بزرگ جلوگیری کند.
اگر درباره مهریه، اعسار، تقسیط یا دریافت آن نیاز به مشاوره تخصصی دارید، تیم وکلای ما در کنار شماست. همین حالا با ما تماس بگیرید یا فرم مشاوره را پر کنید تا در کوتاه‌ترین زمان پاسخ‌گوی شما باشیم.
سوالات متداول
بله. زن در هر زمان می‌تواند مهریه را مطالبه کند، حتی بدون داشتن قصد جدایی.
بله، در مورد مهریه سکه‌ای، ملاک قیمت روز سکه در زمان اجراست.
خیر، مگر اینکه بخشش مهریه با اجبار یا فریب همراه بوده باشد
زن می‌تواند با استناد به حکم دادگاه، تقاضای توقیف اموال یا صدور حکم جلب کند.